Naar overzicht

Het ontstaan van Holland

— 1 reacties

In de tiende eeuw was Holland nog geen aaneengesloten, scherp begrensd gebied.

Zien en Doen: de Holland Dag op 12 mei 2023

De Holland Dag vindt dit jaar plaats in Den Haag en bestaat uit een middagprogramma met lezingen. Alles staat in het teken van het Haagse Binnenhof als middeleeuws machtscentrum.

In de tiende eeuw – het moment waarop we de eerste tekenen zien van het graafschap – was Holland nog geen aaneengesloten, scherp begrensd gebied. Omstreeks het jaar 1000 was de macht geconcentreerd rond enkele grafelijke bezittingen in het kustgebied, in onder meer Vlaardingen, Rijnsburg, Maasland, Noordwijk, Pijnacker en Rodenrijs, maar ook in het Noord-Hollandse Kennemerland. Dit vroege Holland was dus een stuk kleiner dan het gebied van de huidige provincies Noord- en Zuid-Holland.

Uitbreiding Holland

Vanaf de elfde eeuw breidden de Hollandse graven hun machtsgebied gestaag uit. In deze periode leverden zij voortdurend strijd met omliggende machthebbers over de rechten en grenzen van het graafschap. De graven begonnen de uitbreiding van Holland in het zuiden, waarbij zij zich in de elfde en twaalfde eeuw concentreerden op het gebied rond de Hollandse rivieren. Zij lieten het veengebied rondom de Hollandse delta ontginnen en enkele verbindingswegen aanleggen. Hierdoor kwamen Dordrecht en de uitgestrekte Hollandse Waard binnen het gezag van de Hollandse graven te liggen. Uiteraard hadden zij hier zelf baat bij: zij deelden in de opbrengsten van de handel die over de nieuwe waterwegen ging.

Floris V

In de dertiende eeuw barstte een opvolgingsstrijd los onder de Hollandse graven, wat leidde tot een verdere uitbreiding van het graafschap. Ook begonnen de graven een grootschalige ontginning van de veengebieden naar het oosten. Hierbij stuitten zij enkele malen op tegenstand van Utrecht, dat met een pauselijk bevel de ontginningen wilde tegenhouden. Toch slaagden zij erin om hun gebied te vergroten.

Aan het einde van de dertiende eeuw sloeg Floris V ten slotte een grote slag. Hij maakte gebruik van de politieke instabiliteit binnen Utrecht en speelde verschillende edelen tegen elkaar uit. Hierdoor kreeg hij grote delen van Utrecht in handen, zoals het gebied rond Woerden. In Noord-Holland kreeg hij voor elkaar wat zijn voorvaderen nooit was gelukt: de inlijving van West-Friesland. Rond 1300 had Holland globaal de vorm gekregen van de huidige twee Hollandse provincies.

Graaf Willem I en zijn zoon Floris IV, zoals afgebeeld in de Kroniek van heraut van Heessel (plm. 1460/1470, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen)

1 reacties

Henk 't Jong 05 april 2023

Waarom een verhaal over Holland tot 1300 illustreren met platen die Filips de Goede (1396-1467) van Bourgondië en zijn hof voorstellen? Er zijn genoeg afbeeldingen over de behandelde periode 1000-1300, zoals te zien is in de boeken van Kees Nieuwenhuijsen en mij, Henk 't Jong. En Delft al in 1000? Ik dacht het niet.

Plaats een reactie

Verzenden

Ontdek meer

Heb jij een verhaal over de Zuid-Hollandse geschiedenis?

Welk verhaal mag volgens jou niet ontbreken op deze website? Deel je verhaal of tip met de redactie! Lees de voorwaarden en tips voor het schrijven van een verhaal.

Ontvang de laatste verhalen in je mailbox

Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe publicaties? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief!

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.