Carnaval in het Westland

De Jolige Druif

Bij het woord carnaval denken de meeste mensen aan hossende menigtes op straat in Limburg en Brabant, maar ook Zuid-Holland kent vele carnavalsverenigingen. De meeste zijn opgericht in de jaren zestig en begin jaren zeventig. Het lijkt erop dat carnavalsvereniging De Theebukkers uit De Lier de oudste is van Zuid-Holland. Al in 1954 wordt in deze plaats in het Westland een carnavalsavond voor de jeugd georganiseerd. In Wateringen, dat ook in het Westland ligt, begint het in oktober 1967 te kriebelen. In de Wateringse veilinghal viert de eigenaar van café De Rusthoek het vijftienjarig bestaan van zijn bedrijf met een carnavalsvereniging uit Delft. Het carnavalsvuur is ontstoken en dankzij de inzet van een grote groep enthousiastelingen kan in februari 1968 het eerste carnavalsfeest worden gevierd in wat dan nog de gemeente Wateringen is.

Een naam is gauw gevonden: De Jolige Druif. De druiventeelt is immers een oude traditie in het Westland. In Kwintsheul, dat ook deel uitmaakt van de gemeente Wateringen, staan de oudste druivenkassen van ons land. De eerste carnavalsfeesten van De Jolige Druif worden gevierd in restaurant De Rusthoek, terwijl het kindercarnaval plaatsvindt in de Wateringse veilinghal. Vanaf 1972 is sporthal VELO steeds vaker de locatie waar de feesten worden gevierd. Als Wateringen tijdens de carnavalsweek wordt omgedoopt in Bieringen, verandert de VELO-hal in de Bierkuil.

Carnaval voor bijzondere groepen

Uit het programmaboekje van 1969 van De Jolige Druif valt al op te maken dat de vereniging zich bij het organiseren van de feesten richt op verschillende groepen, zoals ouderen en kinderen. Dat is nog steeds het geval. Ron Nieuwenhuizen: “Naast het bestuur dat uit zeven mensen bestaat, zijn er zo’n 130 vrijwilligers die in verschillende commissies zitten. Iedere commissie heeft een eigen taak: de optocht, de kindermiddagen, het aanbod voor de woonzorgcentra. Doel is een feest te presenteren aan de gemeenschap en iedereen er van jongs af aan bij te betrekken.”

Een paar weken voor de carnavalsweek verzorgt een groep vrijwilligers feestelijke avonden in woonzorgcentra in het Westland en in Den Haag en Rijswijk. Daarna gaan de Prins en zijn gevolg met de boerenkapel langs scholen in de regio en houden daar polonaises.

De optocht 

Een belangrijk onderdeel van het Wateringse carnaval is de optocht op zaterdag. Nieuwenhuizen: “Vaste wagens zijn de prinsenwagen en de grote wagen voor de jeugd. Daarnaast heb je de wagens van buurtverenigingen die het leuk vinden iets te maken. En er lopen groepen mee die zich volgens een thema hebben verkleed. Voor de mooiste wagens en de origineelste groepen zijn er prijzen. De Westlandse muziekverenigingen lopen mee en we hebben een vaste boerenkapel. De optocht volgt een route door het dorp en gaat dan naar de VELO-hal waar de kinderen kunnen genieten van theater. Daar zijn dan wel twaalfhonderd kinderen. ’s Avonds is er voor de ouderen een feest met artiesten. Op zondag is er een spelletjesmiddag voor kinderen in de sporthal. En op maandagmiddag organiseren we er voor zo’n zevenhonderd senioren uit de omgeving een gratis feest, met acts en met muziek. Vroeger hadden we op zondag een avond voor de jeugd, de 14- tot 18-jarigen, maar dat is nu verplaatst naar de vrijdagavond.”

Carnaval in Eindhoven 

Al vanaf 1999 gaan de vrijwilligers van De Jolige Druif op zondagavond met bussen naar Eindhoven, dat dan Lampegat heet, om daar carnaval te vieren met carnavalsvereniging De Bolhoedjes. Nieuwenhuizen: “Dat is echt feest voor ons, want we hoeven zelf niets te doen èn je beleeft het carnaval zoals het in Brabant wordt gevierd. Ik heb wel gezien dat wij het op een andere manier vieren. In Brabant wordt elk café erbij betrokken en is het een straatfeest. In het Westland wordt op een vaste locatie feest gevierd. In Brabant is men meer gericht op het zelf vieren van het carnaval dan op het organiseren van gezelligheid voor anderen. Wij proberen ook mensen te bereiken die eenzaam zijn.”

De Orde van de Glazen Stad 

De verkiezing van Prins Carnaval rond 11 november, de burgemeester die de sleutel van de stad overhandigt aan de Prins, carnavalsverenigingen volgen vaste tradities en rituelen, maar De Jolige Druif heeft ook een geheel eigen traditie. Vanaf het begin wordt op de zaterdag de Orde van de Glazen Stad uitgereikt aan een prominent, iemand die zich heeft ingezet voor de gemeenschap. De eerste die in februari 1969 deze orde ontvangt is de toenmalige burgemeester van Wateringen, P.A. Meissen. De orde is vernoemd naar ‘De glazen stad,’ een tv-serie uit 1968-1969 van regisseur Willy van Hemert over het wel en wee van een tuindersfamilie in het Westland. Van Hemert krijgt de Orde van de Glazen Stad zelf uitgereikt in 1973.

Investeren in de jeugd

In de jaren zeventig had bijna iedere plaats in het Westland een eigen carnavalsvereniging. Nu zijn er nog drie, naast De Jolige Druif zijn dat De Theebukkers uit De Lier en de Blauwkonters uit Poeldijk. Ook elders in Zuid-Holland loopt het aantal verenigingen terug. Nieuwenhuizen: “Vroeger deed iedereen mee, toen was er weinig ander amusement. Nu heb je zoveel verschillende evenementen dat mensen keuzes kunnen maken.”

Om een carnavalsvereniging bloeiend te houden is het volgens Nieuwenhuizen belangrijk te investeren in de jeugd. “Je moet ervoor zorgen dat je de kinderen erbij betrekt, want vanuit de jeugd kun je verder groeien. Als een club geen goede opvolging heeft, dan stopt het op een gegeven moment. In Brabant gaat het gewoon door, daar is carnaval een stevige traditie. Al organiseer je er niets, je zet de tap open en dan weten ze dat het carnaval is.”

De zwaarte van het leven doen vergeten 

In 2019 dwong een herseninfarct Ron Nieuwenhuizen na 33 jaar afscheid te nemen van het bestuur. “Ik was de laatste jaren de Vorst van De Jolige Druif. Ieder jaar wordt een nieuwe Prins gekozen, maar een Vorst wordt aangesteld voor een langere periode. Hij zorgt ervoor dat de tradities in stand wordt gehouden.”

Wat hem zolang bij de vereniging heeft gehouden? “Het plezier dat je brengt bij de senioren en de kinderen. Dat je hen even de zwaarte van het leven doet vergeten. De ouderen in de woonzorgcentra kijken er echt naar uit. Als de Prins in zijn tenue binnenkomt met de Raad van Elf, de boerenkapel voorop met de dansmariekes en het hele spul loopt door de zaal, dat is echt indrukwekkend. Dat vind ik altijd het mooist.”

Voor kinderen is meedoen aan carnaval ook nog eens leerzaam. “De jeugd doet mee aan de acts en theaterstukken die worden opgevoerd. Zo leren de kinderen van jongs af aan op het podium te staan en met een microfoon  om te gaan. Ik merk het nu nog in het bedrijfsleven, daar zitten mensen die goed scoren omdat ze goed kunnen babbelen. Die basis hebben ze gelegd bij het carnaval.”