De Delflandse trekvaarten

Jongkind: de schilder van Midden-Delfland

Johan Barthold Jongkind (1819 -1891) is de kunstenaar bij uitstek die de trekvaarten van Zuid-Holland heeft vastgelegd. Hij heeft in het begin van zijn kunstenaarschap vele plekken al schetsend vastgelegd, reizend over en langs de trekvaarten van Den Haag, door Midden Delfland tot Maassluis, Vlaardingen en later in Overschie en Rotterdam. In een latere periode heeft hij dit nogmaals gedaan. Dankzij Jongkinds schilderijen hebben we een mooi beeld van het landschap vóórdat dit door de grote stadsuitbreidingen diepgaand werd veranderd.

Monstersche Sluis in het hart van Maassluis

De Monstersche Sluis ligt in het midden van de historische binnenstad van Maassluis. De sluis, een rijksmonument, is in 2018 volledig gerestaureerd en weer in werking gebracht. Door heropening van de sluis is de waterverbinding met de buitenhaven, de Waterweg en met de vlieten in het achterland weer hersteld. Maassluis is omstreeks 1340 ontstaan, als de nederzetting ‘Maeslandsluys’bij een sluis in de Maasdijk.

Jaagpaden

De trekschuitroutes tussen deze plaatsen waren in respectievelijk 1645 en 1654 in gebruik genomen. Tot 1871 maakten per dag ten minste zes trekschuiten met jaagpaarden vanuit Maassluis en twee vanuit Vlaardingen gebruik van deze vaarroute. De jaagpaden langs de Delflandse Trekvaarten zijn voor een groot deel nog goed zichtbaar in het landschap. Deze paden vormen de meest zichtbare herinneringen aan de trekvaartperiode. Fietsers en wandelaars maken er nog volop gebruik van.

Molens

Midden Delfland heeft 22 polders met 12 verdwenen watermolens en de nog bestaande korenmolen 'De Korpershoek' in Schipluiden. De watermolens hielden de polders droog. Slechts enkele molens, waaronder de Groeneveldse Molen bij ‘t Woudt, zijn behouden gebleven. Op de plaatsen waar de grote watermolens stonden, zijn soms gemalen geplaatst. Deze zijn makkelijk herkenbaar, maar de andere plaatsen zijn niet altijd eenvoudig te vinden. Soms is vanaf het water een rooster van een uitlaat nog te zien. Vanaf de kant zijn vaak de molensloten nog te zien.

Overgang naar andere vervoersmiddelen

Op 1 januari 1871 stopte de stad Delft met de financiering van de trekschuiten over de Vlaardingervaart en de Maassluizervaartals een vorm van openbaar vervoer. De opkomst van het landelijke spoorwegnet was hiervoor de belangrijkstereden. De Delflandse trekvaarten bleven nog lang daarna in gebruik voor vervoer van goederen. Het personenvervoer werd overgenomen door de WSM-tram, en later door busdiensten.

Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij

In Schipluiden ligt over de Vlaardingervaart de trambrug, een schakel in het vervoer van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij (WSM). De WSM werd in 1881 opgericht met als doel een netwerk van tramlijnen aan te leggen tussen Den Haag en een aantal Westlandse plaatsen. Het ging hierbij voornamelijk om personenvervoer, naast wat transport van goederen, post en bagage. De WSM profiteerde van de opkomst van de tuinbouw in het Westland en Midden-Delfland (Maasland en Den Hoorn). De veilingen kwamen aan de tramlijn te liggen, zodat de afvoer van de bederfelijke producten snel kon plaatsvinden.

Trambrug

De ijzeren trambrug over de Vlaardingervaart is van het type ‘boogbrug met trekband’ en is in 1911-1912 door Werkspoor in Amsterdam gebouwd, in opdracht van de WSM. De brug is in de fabriek reeds in elkaar gezet, zodat de opdrachtgever vooraf kennis kon nemen van de constructie. Het lijkt of er twee bruggen in elkaar zijn geschoven, maar het is een typisch voorbeeld van een zogenoemde ‘boogligger’. Sinds 1974 doet de brug dienst als fietsbrug in de route, die in de richting van Maasland over de voormalige trambaan loopt.