Het Vondelingenhuys in Delft

Deze plek maakt onderdeel uit van de wandeling langs Delftse weeshuisen. Klik hier om terug te gaan naar de routepagina.

Weeskinderen worden als het even kan ondergebracht bij familie. Maar wat als er geen familie is? Of als de familie de kinderen niet wil of kan opvangen? Denk aan vondelingen of verlaten kinderen, of kinderen uit arme families. In de middeleeuwen komen zij dan terecht in dit pand aan de Molslaan 104: het Heilige-Geesthuis (nu Stadsherberg De Mol).

Het Heilige-Geesthuis, ook wel Vondelingenhuys

De Heilige Geest is in deze katholieke tijd de naam voor de armenzorg. Die organisatie wordt geleid door Heilige-Geestmeesters, aangesteld door het stadsbestuur. Zij beschikken over een pand aan de Molslaan, dat helemaal doorloopt tot aan de Burgwal. Hier liggen voorraden opgeslagen voor uitdeling aan de armen. Denk aan meel, brood, turf of kleding. Een soort voedselbank dus. Daarnaast dient het Heilige Geesthuis voor opvang van weeskinderen; het wordt daarom in de volksmond het Vondelingenhuis genoemd.

Het huidige pand dateert nog uit de middeleeuwen en loopt helemaal door tot aan de Burgwal. In 1536 is een groot deel van de stad verwoest, inclusief het stadhuis. Maar het Heilige Geesthuis blijft gespaard. Het dient enkele jaren als vergaderplaats voor het stadsbestuur, tot het stadhuis is herbouwd.

Het vondelingenhuis blijft in gebruik tot 1579. Intussen heeft Delft zich in 1572 aangesloten bij de Opstand tegen Spanje, onder leiding van Willem van Oranje. De katholieke godsdienst is verboden, kloosters worden opgeheven en de parochiekerken komen in handen van de gereformeerden. Die organiseren de armenzorg voor hun lidmaten zelf, via de diaconie, los van het stadsbestuur. De armenzorgtaak van de Heilige-Geestmeesters wordt overgenomen door de Kamer van Charitate, gevestigd in het Prinsenhof. De Heilige-Geestmeesters concentreren zich voortaan op de opvang van weeskinderen. In 1579 krijgen zij de beschikking over een leegstaand klooster om daar een gereformeerd weeshuis te vestigen (verderop in de route, zie Weeshuis der Gereformeerden). Het vondelingenhuis aan de Molslaan krijgt een andere bestemming: de stadstimmerwerf.

Maria Gouweloospoort

Ga direct na Molslaan 104 rechtsaf de Maria Gouweloospoort in. Deze poort is genoemd naar Maria Gouweloos (1931-1981). Zij is een Delftse activiste voor vrouwenrechten. Links van de poort richt zij een vrouwenhuis op, De Potterie. Het organiseert debatten, toneel, muziek en andere activiteiten voor en door vrouwen. Rechts zien we de muur van het middeleeuwse Vondelingenhuis, dat helemaal doorloopt tot de Burgwal. Het gedeelte aan de Molslaan wordt stadstimmerwerf, in het deel aan de Burgwal wordt in 1676 de Stadsleenbank gevestigd. Dat is de linker helft van het huidige nummer 45-49.L

Loop door tot aan de Burgwal. Ga rechtsaf. 

Klik hier om terug te gaan naar de routepagina.