Naar overzicht

Fort Prins Frederik: een afgestoft pareltje

— 2 reacties

"De inwoners van Ooltgensplaat vielen zelf de Fransen aan en veroverden het fort."

Aan de oostzijde van het dorp Ooltgensplaat, op de hoek van het eiland Goeree-Overflakkee, staat al sinds 1811 een indrukwekkend fort, Fort Prins Frederik. Wie er nu langsloopt of -fietst zal zien dat er flink wat bedrijvigheid plaatsvindt, het fort wordt namelijk gerestaureerd. Lees hieronder meer over het verleden, de rest-auratie en de toekomst van Fort Prins Frederik. 

Verleden van het fort

Fort Prins Frederik is een plek vol verhalen. Al in de Spaanse tijd, rond 1600, was op deze plek een verdedigingswerk van de Spanjaarden in de vorm van een schans te vinden. In 1795 veroverden Franse troepen ons land. Om de kustlijn beter te verdedigen bouwden zij in 1811 dit fort, toen Fort Duquesne genoemd. Van het belangrijkste onderdeel, de geschutstoren, zijn er in Nederland van deze soort maar drie te vinden. De geschutstoren van Ooltgensplaat is de grootste van de overgebleven torens. Ook bijzonder is dat je helemaal om deze toren heen kunt lopen, omdat de kazerne niet tegen de toren aangebouwd is, maar eromheen. Dat is niet gebruikelijk voor dit soort geschutstorens. 

Fort Prins Frederik in 1968 (Foto Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0)

De Fransen bleven niet lang in Ooltgensplaat. In 1813 eindigde in het grootste deel van Nederland de Franse Tijd, zo ook op Goeree-Overflakkee. Twee jaar na de bouw van het fort werden de Fransen daarom verdreven door de inwoners van Ooltgensplaat. De inwoners namen het fort over en Fort Duquesne werd omgedoopt tot Fort Prins Frederik, vernoemd naar Frederik der Nederlanden, de tweede zoon van koning Willem I. 

Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren er manschappen gemobiliseerd op het Fort Prins Frederik, maar in 1928 verloor het fort zijn militair strategische functie en werd het op-geheven als vestingwerk. Toch werden hier voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog mensen gevangen gehouden. Zo werd bijvoorbeeld de beruchte NSB’er Meinoud Rost van Tonningen hier samen met twintig anderen gevangen gezet in de meidagen van 1940, tot Nederland de gevangenen naar het Franse Calais verplaatste.

Restauratie

Nadat het fort door diverse ondernemers voor recreatie- en horecadoeleinden werd gebruikt, kocht de gemeente Goeree-Overflakkee in 2018 het fort. De gemeente laat het fort nu restaureren.

De geschutstoren. (Foto: Martijn Lambert)

Martijn Lambert is namens de gemeente Goeree-Overflakkee betrokken bij de restauratie. Lambert werkt al sinds 2018 mee aan de restauratie van het fort en ziet deze plek als uniek cultureel erfgoed. “Ooltgensplaat is een vestingdorpje, en dit fort hoort daar echt bij, bij de Plaete (Ooltgensplaat in het lokale dialect) en het hele eiland. Het vertelt een uniek verhaal over het eiland. De Franse geschutstoren is echt uniek, er is geen één dezelfde op de wereld. Daarnaast was de toren echt toe aan onderhoud en restauratie, daarom is deze als eerste aangepakt. Bovendien is dit ook het centrale punt op de locatie, het eerste wat de bezoekers zien.”

“De geschutstoren is flink opgeknapt, die is nu bijna af. Daar hoeven we alleen nog de puntjes op de i te zetten. Het gaat nog om wat hout- en schilderwerk. We hebben ook de toegangsbrug teruggeplaatst, zodat je over de brug weer via de originele toegang het terrein op kan. De vorige brug is tijdens de Watersnoodramp weggespoeld, maar nooit meer teruggeplaatst. De brug is nu op dezelfde manier, met dezelfde materialen, teruggekomen op  de oude locatie.”

De nieuwe toegangsbrug. (Foto: Martijn Lambert)

In een volgende fase worden de geschutsopstellingen en de munitieopslagplaatsen hersteld, daarna komen de Kazerne en het Kruithuis. Ook dit zijn grote projecten, maar de bouwkundige staat van deze gebouwen is minder nijpend in vergelijking met de geschutstoren. 

“Mijn favoriete verhaal over het fort is denk ik dat de inwoners van Ooltgensplaat het zelf veroverd hebben op de Fransen. Vanaf de Voorstraat vielen de Plaetenaren de Fransen aan. In de Voorstraat is zelfs nog een woonhuis met schietgaten te vinden. Een meneer De Vos, dat is trouwens een achternaam die nog steeds in het dorp voorkomt, is op het dak van de geschutstoren geklommen en heeft de Nederlandse vlag daar geplaatst. Toch wel heel bijzonder.”

Toekomst van het fort

En wat gaat er met het fort gebeuren na deze opknapbeurt? Op dit moment wordt gezocht naar een passende exploitatie. De gemeente is op zoek naar een kwartiermaker die tot taak heeft een geschikte exploitant voor het fort te vinden. Het doel is om het fort weer beleefbaar te maken, zowel voor de inwoners als bezoekers van Goeree-Overflakkee. Er wordt nog gewacht met het opknappen van de binnenkant van het fort, zodat daarbij rekening gehouden kan worden met de wensen van de nieuwe uitbater. Lambert: “Een fort is een complex historisch gebouw, waar de nieuwe exploitant straks goed zorg voor moet dragen. We hopen op een duurzame manier het fort weer nieuw leven in te blazen. Het mooie is dat we nu al, tijdens de renovatie, zien dat het fort extra aandacht krijgt van de inwoners van Ooltgensplaat. Dat is leuk om te zien. Buurtbewoners komen even kijken hoe het gaat en lopen nu ook helemaal om het fort heen.”

Martijn Lambert, beleidsadviseur erfgoed en cultuur bij de Gemeente Goeree-Overflakkee.

“Een ideale bestemming zou iets zijn waarbij het fort weer een waardevol onderdeel wordt van de samenleving. Er werden hier vroeger bijvoorbeeld ook bruiloften gegeven. We geven de kwartiermaker vanuit de gemeente mee om die binding met het dorp te zoeken. Verder is er hier natuurlijk zo veel geschiedenis. Het zou super zijn als we die verhalen zouden kunnen vertellen, bijvoorbeeld in een klein museum of via informatiepanelen. En dat je dan ook koffie met appelgebak kunt krijgen, natuurlijk.”

Meer informatie

Ga vooral eens zelf een kijkje nemen bij het fort! Meer informatie over een bezoek aan het fort vind je hier.

Fort Prins Frederik Havendijk 16, 3257 LH Ooltgensplaat Toon route in Google Maps

2 reacties

Vriendelijke groet mw. G.N.A. Punt 08 april 2022

Dit is inderdaad een pareltje, mooi dat het zo behouden blijft. Nooit geweten dat Ooltgensplaat deze geschiedenis heeft. Ben 82 jaar dus nooit te oud om te leren.

Redactie 11 april 2022

Beste mw. G.N.A. Punt, wat leuk om te lezen dat u iets nieuws heeft geleerd, daar zijn we inderdaad nooit te oud voor!

Plaats een reactie

Verzenden

Ontdek meer

Heb jij een verhaal over de Zuid-Hollandse geschiedenis?

Welk verhaal mag volgens jou niet ontbreken op deze website? Deel je verhaal of tip met de redactie! Lees de voorwaarden en tips voor het schrijven van een verhaal.

Ontvang de laatste verhalen in je mailbox

Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe publicaties? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief!

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.