De geschiedenis van scheepswerf De Biesbosch in Dordrecht

Franse Rijnvaart

N.V. Scheepswerf en Machinefabriek De Biesbosch te Dordrecht werd op 13 januari 1917 opgericht. Van 1924 tot en met 1988 was de Franse staatsrederij C.F.N.R. grootaandeelhouder van scheepswerf De Biesbosch. Na de Eerste Wereldoorlog ging de Franse Rijnvaart zich meer en meer ontwikkelen en men vond het van belang om op meerdere plaatsen aan de Rijn reparatiesteunpunten te vestigen. Dordrecht werd gezien als het begin- en eindpunt van de eigenlijke Rijnsleepvaart, aangezien hier de sleepschepen die van en naar Antwerpen van sleepboot moesten wisselen.

Men vond dit ”wisselstation” bij uitstek geschikt om hier voor de Franse Rijnvaart een reparatiebasis te vestigen. In 1924 gingen dan ook de aandelen over in handen van de Société Française de Remorquage sur le Rhin. Deze ging later over in C.G.N.R, een zustermaatschappij van de C.F.N.R. De Franse moedermaatschappij zorgde voor een goed gevulde orderportefeuille. Menige stoomsleepboot is op deze werf omgebouwd tot motorsleepboot en later weer tot duwsleepboot.

Marshallhulp

Na de Tweede Wereldoorlog was het de tijd van de Marshallhulp, die Nederland sneller dan wie ook had kunnen denken op de been hielp. De Biesbosch begon in 1946 de bouw van een dwarshelling naar Amerikaans patent: het nieuwste snufje op het gebied van werfinrichting. De dwarshelling kreeg direct een goede bezetting: een serie van 47 in Amerika en Canada geprefabriceerde motorvrachtschepen voor de Franse Rijnvloot werden er op geassembleerd. Een eerste grootscheepse sectiebouw dus. Van deze Franse motoren waren er 25 kleine van 720 ton en 22 grote van 900 ton.

Later werden nog 13 van deze grote Franse motoren geheel door De Biesbosch gebouwd. Deze onderscheiden zich van hun zusterschepen omdat ze geheel geklonken zijn in tegenstelling tot de andere schepen die voor het grootste gedeelte zijn gelast.

Kenniscentrum

De overgang van sleepvaart naar duwvaart was een revolutie op de Europese waterwegen. In de Verenigde Staten werden de grote door stoom aangedreven hekwielers gebouwd. Deze schepen waren niet geschikt om te slepen en de bakken werden langszij en voor de boeg meegenomen. Het kon niet uitblijven of in Europa ging men de voordelen inzien van de betrekkelijk goedkope duwbakken, die met een aantal tegelijk konden worden verplaatst door een duwboot. In 1956/57 werden onder leiding van de Franse autoriteiten enkele studiereizen gemaakt naar de Verenigde Staten. Technici van de moedermaatschappij C.G.N.R. en van de De Biesbosch namen hieraan deel en ontwikkelden een systeem dat geschikt werd geacht voor de Europese binnenwateren, en speciaal voor de Rijn.

In 1957 wilde men de al uitgewerkte theorie omzetten in de praktijk van alledag. De President Herrenschmidt van de C.G.N.R., een sleepboot met twee Voith-Schneider Propellors en twee sleepschepen, werden verbouwd volgens de uitgewerkte plannen. De tocht naar Straatsburg was een succes en voldeed aan de verwachtingen, hoewel voor een aantal kinderziekten nog een oplossing moest worden gevonden. De Biesbosch werd hét kenniscentrum waar nieuwe plannen voor de duwvaart verder werden uitgewerkt.

Duwboten

In 1959 vond men dat men voldoende kennis in huis had om te starten met een geheel nieuw ontwerp duwboot. De C.F.N.R. gaf in 1959 aan De Biesbosch opdracht voor een dubbelschroefsduwboot, met een vermogen van 1600 pk. Het schip kreeg de naam Gaston Healing en lag tot 2007 in Straatsburg, in beheer van een watersportvereniging.

In 1962 werd door de Franse staatsrederij C.F.N.R. in Straatsburg opnieuw een opdracht gegeven aan De Biesbosch voor de bouw van een serie van totaal drie zusterduwboten. Deze waren speciaal ontwikkeld voor de vaart op de Boven-Rijn. Als eerste in de serie kwam de Marseille van de werf. Daarna de Rene Siegfried en de rij werd gesloten door de Auguste Detoeuf. Door het hydraulisch beweegbare stuurhuis konden deze boten, moeiteloos de lage bruggen van Kehl, Chalampé en Basel passeren. Zij behoorde tot de tweede generatie duwboten en was destijds één van de sterkste boten op de Rijn. Er zijn in totaal 39 duwboten op De Biesbosch gebouwd.

Duwbakken

Ook stond scheepswerf De Biesbosch bekend om de bouw van duwbakken, waarvan de romp in eigen beheer is ontwikkeld en waarvan er een kleine 500 stuks zijn gebouwd. In 1972 werd Hal 48 geopend, die speciaal werd ingericht voor het snel en goedkoop bouwen van duwbakken. De productie lag gemiddeld op 1 duwbak per week, dus zo’n 50 stuks per jaar. Dit werd nergens ter wereld geëvenaard.

Naar schatting is van de gezamenlijke duwvaartvloot van Nederland, Duitsland, Frankrijk, België en Zwitserland ongeveer 40% bij De Biesbosch gebouwd. Tot het laatst toe was de bouw van duwboten en duwbakken één van de belangrijkste pijlers van de scheepsnieuwbouw van De Biesbosch.

Nieuwbouw in de stadswerven

In 2000 ging de scheepswerf failliet door een gebrek aan opdrachten. Dit betekende een ontslag van een kleine 200 medewerkers. Kort na de sluiting van de scheepswerf werden al de eerste plannen ontwikkeld om woningen te bouwen op en rond het bedrijfsterrein. In 2009 werd gestart met de realisering van de nieuwbouwwijk De Stadswerven. Overgebleven restanten zijn de langshellingbaan en De Biesboschhal, die tot gemeentelijk monument is verklaard. De hal staat momenteel leeg en de gemeente Dordrecht zoekt naar een nieuwe bestemming.