Wat zeggie? Nergens ter wereld lijken we zoveel verschillende dialecten te spreken als in Zuid-Holland. Maar waarom eigenlijk? En hebben dialecten nog wel toekomst? In de vijfdelige miniserie Spreek de Streek reizen onderzoeksjournalist Mathilde Jansen en actrice Charlene Sancho door de provincie op zoek naar antwoorden. Ze spreken met dialectkenners, sprekers en muzikanten. De eerste twee afleveringen, over Rotterdam en kustdialecten, zijn nu te beluisteren.
Foto header: onderzoeksjournalist en dialectonderzoeker Mathilde Jansen en actrice Charlene Sancho (Foto: Florentien van der Marck).
Rotterdam: ‘Zo nuchter als de Maas’
In Rotterdam gaan Mathilde en Charlene met stadsgids Herco Kruik naar een schipperskroeg op het Noordereiland en horen ze over de ‘natte T’ ’— kenmerkend voor het platte Rotterdams, dat van oudsher de taal van de werkende klasse was. De ‘t’ wordt op plekken toegevoegd waar hij niet hoort en juist weggelaten op plekken waar ie officieel wel hoort. Kruik houdt van het Rotterdams vanwege de mooie beeldspraak en de relativering: ‘Doe maar normaal’, aldus Kruik. ‘Als jij kapsones hebt, daar moet je niet mee aankomen’.
Doe maar normaal. Als jij kapsones hebt, daar moet je niet mee aankomen
Met taalwetenschapper Alex Kerkhof maken ze een sprong in de tijd naar de middeleeuwse nederzetting Rotta, op de plek waar nu de Markthal staat. Kerkhof reconstrueerde de taal die hier ooit werd gesproken en laat zien dat sporen van het Fries nog steeds terug te vinden zijn.
Beluister de trailer van afl. 1: Rotterdam
Rapper U-Niq, bekend van de track Typisch Rotterdams (2020) noemt het Rotterdams ‘zo nuchter als de Maas’ en reflecteert op straattaal, die zich zo snel ontwikkelt dat het niet bij te benen valt. Ook voor hem is de stad een inspiratiebron. ‘Ik zou niet weten hoe ik mezelf zou moeten loskoppelen van de stad’, aldus U-Niq.
Beluister de eerste aflevering hieronder, of via YouTube, Spotify en Apple Podcasts.
Aflevering 1: Rotterdams. Klik op de afspeelknop om af te spelen
Kustdialecten: 'gevormd door de visserij'
In de tweede aflevering trekken Mathilde en Charlene langs de Zuid-Hollandse kust en duiken in het kust- en strand-Hollands. Ze beginnen in Ouddorp waar dialectkenner Pau Heerschap hen vertelt over de geschiedenis en het ontstaan van het Ouwdurps dialect.
Beluister de trailer van afl. 2: Kustdialecten
Vervolgens trekken ze noordwaarts langs de kust richting de Scheveningse haven en ontmoeten Willem op de visafslag en dialectzanger Arie Spaans van de band Kopsmart, die vertellen hoe de streektaal nauw verbonden is met het nautische bestaan. Tot slot komen ze in Katwijk, waar ze in gesprek gaan met visser Arie Krayenoord en dialectkenner Leendert de Vink.
De aflevering is hieronder te beluisteren, en via Spotify en Apple Podcasts.
Aflevering 2: Kustdialecten. Klik op de afspeelknop om de tweede aflevering te luisteren
Haagse koffietenten, vissers, molenaars en boeren
Iedere donderdag verschijnt er een nieuwe aflevering. In de volgende afleveringen reizen Mathilde en Charlene langs onder meer de Haagse koffietenten, de molens van Kinderdijk en het Westland. Blijft streektaal bestaan, of verdwijnt het langzaam? Spreek de Streek neemt je mee op een taalreis door Zuid-Holland en laat zien hoe taal het verhaal vertelt van de mensen die hier wonen — vroeger, nu en in de toekomst.
Ook muziek komt aan bod, met bijdragen van onder andere De Règâhs uit Den Haag, het Scheveningse Kopsmart en De Kromme Jongens uit het Westland. Historische geluidsopnames en cabaretfragmenten laten horen hoe taal door de eeuwen heen heeft geklonken en hoe dialect ons verbindt met het verleden.
Spreek de Streek. Een taalreis door Zuid-Holland is geproduceerd door bureau Visionair Ordinair en te beluisteren via YouTube, Spotify en Apple Podcasts.
0 reacties