Het Meisjeshuis in Delft

Deze plek maakt onderdeel uit van de wandeling langs Delftse weeshuisen. Klik hier om terug te gaan naar de routepagina.

Het Meisjeshuis is gebouwd op de plek van een middeleeuwse instelling: het Heilige-Geestzusterhuis. Dat is tegen 1400 gesticht door Willem Nagel, een schatrijke Delftenaar.

Het Heilige-Geestzusterhuis

De zusters zijn ongehuwd en vormen een religieuze gemeenschap. Toch is het huis geen klooster in de strikte zin van het woord. Kloosterlingen sluiten zich af van de wereld, maar deze vrouwen gaan juist de wereld in. Ze doen aan thuiszorg: ze verplegen zieken in hun eigen woonomgeving. Maar ’s nachts verblijven ze in het zusterhuis, ze eten samen, ze bidden in hun eigen kapel en ze hebben een eigen priester.

Transformatie tot Weeshuis

Als in 1573 de kloosters worden opgeheven, mag het zusterhuis blijven bestaan. Maar de katholieke diensten in de kapel vallen stil en het aantal roepingen neemt snel af. De zogenaamde bewaarders, die de financiën van het zusterhuis behartigen, krijgen van het stadsbestuur toestemming om er een weeshuis van te maken voor maximaal achttien ‘schamele meisjes’. Het is alleen toegankelijk voor meisjes van wettige geboorte uit Delftse ouders, met aanbeveling door iemand van goede naam en faam. Bovendien moet een meisje bij opname een bed met toebehoren inbrengen, een behoorlijk stel kleren en schoenen, en 6 gulden. Kortom: alleen meisjes uit de wat betere kringen komen in aanmerking. Ze krijgen onderwijs en leren een handwerk om op termijn zelf de kost te verdienen. En uiteraard worden ze opgevoed in de gereformeerde leer; op zondag lopen ze twee aan twee naar de Oude Kerk.

Groeiperiode en nieuwe bouw

Het Meisjeshuis groeit en bloeit en in 1769 wordt het oude tehuis vervangen door nieuwbouw naar ontwerp van stadsfabriek Nicolaas Terburgh. Boven de deur staan twee weesmeisjes, gemaakt door beeldhouwer Jacob Cressant. Er is nu ruimte voor 32 pupillen. In de negentiende eeuw worden de panden tussen het Meisjeshuis en de Boterbrug opgekocht en gesloopt om ruimte te maken voor een tuin.

Terugloop wezen

Net als bij andere weeshuizen loopt de aanwas in de twintigste eeuw snel terug. Door betere medische voorzieningen raken minder kinderen hun ouders op jonge leeftijd kwijt. Er is meer ondersteuning voor alleenstaande ouders, zodat die hun kinderen niet in een weeshuis hoeven onder te brengen. En de pleegzorg in gezinnen krijgt steeds vaker de voorkeur.

Verkoop en restauratie

In 1954 verkopen de regenten het Meisjeshuis aan de gemeente Delft, die het gebruikt als kantoor. De overgebleven meisjes verhuizen naar de Oostsingel 123 en worden geleidelijk in pleeggezinnen geplaatst. Sinds 1974 is het kapitaal ondergebracht in de Stichting voor Hulp aan Delftse Jongeren vanouds genaamd Het Meisjeshuis. Die koopt het pand terug van de gemeente en laat het restaureren. Sinds 2004 huist het Erfgoedhuis Zuid-Holland in het voorste deel en Sociëteit Het Meisjeshuis in het achterste deel. Samen met andere huurders zorgen zij dat het Meisjeshuis een levend monument blijft.

De kapel verliest in 1573 zijn religieuze functie. Hij wordt eeuwenlang gebruikt als oorlogsmagazijn en pakhuis. In 1924 wordt hij gerestaureerd en bestemd tot aula van de Technische Hogeschool, tot 1966. Tegenwoordig wordt er weer gekerkt, door de rooms-katholieke Sint-Hippolytuskapel.

Ga bij de kapel rechtsaf door de Nieuwstraat, ga over de brug rechtsaf en meteen links naar de Markt.

Klik hier om terug te gaan naar de routepagina.

Praktische informatie 

Het pand is niet publiek toegankelijk. Het voorhuis is het kantoor van Erfgoedhuis Zuid-Holland. Het achterhuis (ingang via het tuinhek) is van Sociëteit Het Meisjeshuis en tevens een evenementenlocatie.