Vliegen boven Voorne

Aanleg

De realisatie van het vliegveld bij Oostvoorne was een initiatief van de NV Maatschappij tot Exploitatie van Voorne’s Duin, die sinds de oprichting in 1903 een terrein van 1500 hectare in ontwikkeling bracht. De helft ervan kwam in eigendom van Natuurmonumenten, maar andere gebieden waren bestemd voor tuinbouw, villa’s en recreatieve doeleinden.

In 1926 vond bijvoorbeeld de opening plaats van een 18-holesgolfbaan. Met name de leden van de Rotterdamsche Aero Club wilden nog wel eens graag een balletje slaan en bezochten Oostvoorne door hun toestel op het harde zand langs de vloedlijn te landen. Toenemende afslag en aanslibbing maakten het strand als landingsbaan echter steeds minder aantrekkelijk, en het vormde bovendien een gevaar voor de badgasten. Daarom diende de RAC het verzoek in om een vliegterrein in te richten.

Voorne’s Duin vroeg een vergunning aan bij het Departement van Waterstaat en verzocht het Hoogheemraadschap om het terrein te mogen draineren. Met een zanddam van een meter hoog, twee drainagebuizen en een kleine watermolen kon het drassige gebied voldoende worden afgewaterd om een stevige ondergrond te realiseren. Het Hoogheemraadschap gaf tevens toestemming voor de aanleg van een toegangsweg: de huidige Sipkesslag. De ambitieuze plannen van de Amsterdamse Amstel Brouwerij om naast het vliegveld een hotel te bouwen werden nooit verwezenlijkt.

Opening

Op zaterdag 16 augustus 1930 vond de feestelijke opening plaats. Het was helaas een druilerige dag en diverse leden van de RAC besloten vanwege de ongunstige wind verstek te laten gaan: er landden die dag slechts vier sportvliegtuigjes. Een Fokker van de KLM maakte nog enkele rondjes boven het nieuwe terrein, maar keerde toen terug naar het vliegveld bij de Waalhaven. De overige aanwezigen betreurden het slechte weer, maar lieten zich de sherry en champagne goed smaken. Voorzitter C. Kolff van de RAC verrichtte de opening en voorspelde een veelbelovende toekomst voor het vliegveld: het luchttoerisme zou de komende jaren flink groeien.

De interesse was inderdaad groot. De KLM zag wel wat in een vliegveld op Voorne – als uitwijklocatie bij ongunstige windrichtingen en voor noodlandingen – maar ook als tussenstop in recreatieve vluchten tussen Waalhaven en zuidelijker gelegen luchthavens in Souburg en het Belgische Knokke. Als een van de eerste klanten meldde zich de Marine Vliegdienst, die de locatie wilde gebruiken voor het uitvoeren van manoeuvres. Er werd ook al gefantaseerd om kwetsbare en bederfelijke tuinbouwproducten, zoals rozen en druiven, met verkeersvliegtuigen naar de stad te vervoeren.

(Verhaal gaat door onder afbeeldingen en kader)

Voorne in vogelvlucht

Nadat het toestel is gestart, taxiet het een eind over het vliegveld, waarna het zich van den grond verheft. Men vliegt dan over het duin en heeft een prachtig gezicht op de rijkbegroeide duinen van Oostvoorne. Daarna vliegt men tusschen het duinmeer het Breede Water en het bosch het Windgat door. Dit bosch, de kweekerij van den heer Verschoor en de buitenplaats ‘Olaertsduin’, alles is even mooi. Het Breede Water, hoewel het tientallen H.A. groot is, gelijkt slechts een flinke waterplas.

Men krijgt daarna een prachtig idee van den vorm van de kust van Voorne op de punt bij mp. 10 en 11. Dan is reeds Rockanje, het eigenlijke dorp, in het gezicht, duidelijk is de mooie molen te onderscheiden. Dan vliegt men over de polders tusschen Rockanje en Nieuwenhoorn, waar de velden met het rijpe koren en de groene weiden elkander afwisselen als waren er gele en groene tapijten naast elkander uitgespreid.

Daarna komt de Rijksstraatweg in het gezicht, met duidelijk zichtbaar Hellevoetsluis. De straatweg schijnt een smal straatje, met aan weerszijden speelgoedhuisjes; de koeien en paarden in de weiden, zijn niet grooter dan zeer jonge geitjes. Het Voornsche Kanaal is een helder lint tusschen de diverse kleuren van de aanliggende landerijen. Aan onze rechterzijde zien wij recht onder ons de machtige toren van Brielle. Wij hebben een fraai gezicht op de oude Geuzenstad.

Het duurt maar kort en dan vraagt het tentenkamp op de Kruininger Gors onze aandacht. Wat leuk zijn die tientallen tentjes in vogelvlucht gezien! Daar zien wij de buitenplaats ‘Het Reigersnest’ en dan is de pret reeds bijna uit, want het volgende oogenblik zijn wij al boven het vliegveld. De piloot stuurt nog even zijn machine boven zee en geeft zijn dankbare passagiers gelegenheid, het rustige kabbelende water van boven af te bekijken. Daarna nog een draai boven de kolonie ‘Naar Buiten’, de kop in de wind en het vliegtuig is weer aan de grond, waar het rustig zijn oude plaats nabij de hangar weer inneemt.

Populair

De reistijd tussen Rotterdam en Oostvoorne was per auto, veerboot of tram al gauw twee uur, maar duurde met het vliegtuig slecht een aangenaam kwartiertje. Een frequente gebruiker was M.A.G. van der Leeuw, bestuurslid van de RAC en lid van de Raad van Bestuur van de NV Erven Weduwe Van Nelle. Hij huurde een deel van het vliegveld, waar hij een hangar liet bouwen voor zijn eigen toestel. Daarmee vloog hij vanaf zijn woonplaats Rockanje naar zijn werk in Rotterdam en maakte zakenreizen naar het buitenland. Op 3 december 1936 ging het mis: tijdens een terugvlucht vanuit Engeland werd hij geconfronteerd met dichte mist. Hij moest uitwijken naar het vliegveld in Rotterdam, waar het vliegtuig in de Waalhaven crashte en Van der Leeuw omkwam.

Rondvluchten

In de zomer van 1936 stond de krant vol advertenties: ‘wie nog nooit gevlogen heeft, kan een verzuim goed maken!’ De KLM verzorgde voor slechts vier gulden met een Fokker rondvluchten boven Voorne. Wie in zijn exemplaar van de Nieuwe Brielsche Courant één van de honderd bonnen had aangetroffen, mocht voor het gereduceerde tarief van f 2,50.

Tijdens het eerste weekend op 25 en 26 juli maakten tweehonderd mensen gebruik van deze unieke gelegenheid. Tijdens het weekend van 8 en 9 augustus vonden opnieuw rondvluchten plaats. Die dagen heerste er prachtig, helder weer en vele honderden belangstellenden keken vanaf de duinen toe hoe de Fokker zijn vluchten maakte met wederom ruim honderd inwoners die het bedrag grif betaalden om te ervaren hoe het eiland van boven eruit zag.

Einde

Voorne’s Duin verkocht begin 1939 het duingebied met het vliegveld aan het Administratiefonds Rotterdam, die de exploitatie aanwendde om de Stichting Bevordering van Volkskracht te financieren. Het vliegveld paste niet in de doelstellingen van de nieuwe eigenaar, zodat de vergunning op 25 februari 1939 werd ingetrokken.

In de daaropvolgende jaren lag het terrein er verlaten bij en de verwaarlozing gaf de natuur weer vrij spel. De afwatering en het zand zorgden ervoor dat de zeldzame Parnassia er welig tierde. Later is de afwatering weer in oude staat hersteld, zodat het terrein zijn moerassige milieu terugkreeg. Dat bleek tijdens koude winters een uitstekende schaatsbaan op te leveren, zodat het oude vliegveld een nieuwe bestemming als ijsbaan kreeg.