Buitenplaats Hoornwijk in Rijswijk

Bij de Hoornbrug over de Vliet staat het fraai gedecoreerde en witgepleisterde huis Hoornwijk. Het huis en parkgedeelte met vijver vormen de laaste restanten van de eens kleine maar fraaie en modieuze buitenplaats Hoornwijk, waar het aangenaam vertoeven was.

Het huis

Het tegenwoordige Hoornwijk bestaat uit twee achter elkaar liggende vleugels, waarvan de achterste aanzienlijk langer is dan de voorste. Opmerkelijk is dat op de kaart van Cruquius uit 1712 een langgerekt gebouw staat afgebeeld, dat dezelfde omtrek vertoont als het achterhuis van het huidige Hoornwijk. Het voorhuis moet vóór 1812 tegen de achtervleugel zijn opgetrokken want op de kadastrale kaart van 1812 van Rijswijk staat het al ingetekend. Ook is er een koetshuis. In 1743, bij verkoop aan Bertrand de la Faille wordt het huis voor het eerste beschreven als “heerenhuys”. Het is niet duidelijk of voorhuis en koetshuis in 1743 reeds bestonden of dat deze later zijn toegevoegd.

In 1773 wordt Anthonie Nicolaas du Moulin eigenaar en hij laat het formele park volgens de laatste mode in een park in landschapsstijl veranderen. De buitenplaats kent zijn hoogtepunt als Johannes Pietermaats, van 1815 tot 1837, de eigenaar is. Een pireëel in empirestijl met uitzicht op de vijver, een koepel aan de Vliet en een volière vervolmaken het buiten. Pietermaats verfraait ook het voorhuis met de neoclassicistische voorgevel met attiek. Deze klassieke tempelfacade bestaat uit een rijk gedecoreerde, door Corinthische zuilen gedragen hoofdgestel met fronton. In het timpaan is een sierlijke decoratie van bloemen aangebracht. Op het fries staat in gouden letters de naam Hoornwyk. Boven de kroonlijst van het voorhuis is een attiek met balustrade. De balustrade wordt in het midden onderbroken door een voetstuk met beelden voorstellende Ouderdom en Jeugd. Tussen de beelden is een wapenschild met daarop het jaartal 1784. Een aquarel uit 1820 laat echter het huis zien zonder de beelden. Latere tekeningen vermelden het jaartal 1888 op het wapenschild. Waarschijnlijk heeft Theodorus van der Klugt, die in 1887 eigenaar werd, de beelden met het jaartal 1784 op een marktplaats gekocht en het jaartal 1784 overgeschilderd in 1888. Bij een recente restauratie kwam het jaartal 1784 weer te voorschijn.

Recente geschiedenis

Tot aan de Tweede Wereldoorlog is Hoornwijk particulier bewoond geweest. Na de oorlog werd in Hoornwijk een weverij gevestigd. Het koetshuis werd in 1952 restaurant en later motel. Van de oorspronkelijke bouw van het koetshuis is niets bewaard gebleven. Om meer parkeerplaatsen te maken is het zuidelijke deel van het achterhuis vanvan Hoornwijk in 1969 afgebroken. Na een periode van leegstand en verkrotting brandde het huis in 1979 af. Nog dat zelfde jaar besloot de gemeente het huis over te nemen en liet in 1982-1983 een restauratie van het exterieur uitvoeren. Hierna kreeg het pand de bestemming kantoorruimte. In 2004 verkocht de gemeente Hoorwijk aan een vastgoedonderneming die zowel het gesloopte deel van de zuidgevel heeft herbouwd als het interieur zo veel mogelijk in oorsronkelijke staat heeft teruggebracht.