Met koopwaar door de Rotterdamse havens

Nadat hij met zijn werk bij Damco was gestopt werd Henk Rokus parlevinker in de Rotterdamse haven. Zijn vrouw Siepke Rokus-Gorter runde de Vivowinkel in de wijk Charlois en daar werden de bestellingen ingepakt en klaargezet. Rokus bediende met zijn boot de hele Rotterdamse haven tot de Botlek toe. Zij vertellen over leven en werk als bevoorraders in de jaren zestig en zeventig.

Hoe het begon 

Via zijn schoonvader hoorde Henk Rokus dat er een parlevinker stopte in de Waalhaven. Deze parlevinker had een boot in combinatie met een winkel te koop. Dat kwam goed uit want de familie Rokus wilde zich aan wal vestigen om zelf hun kinderen op te voeden. In 1964 liet hij de sleepscheepvaart achter zich en kocht Rokus, samen met zijn schoonvader, een zogenaamd Westlandertje. Dat is een laag, plat en vooral ook smal vrachtscheepje met een diepverzonken roefje, voorover vallende voorstevenbalk en erg ronde boegen. De JAN (zo heette de boot, red.) had Pier 2 in de Waalhaven als ligplaats. Hij vertelt: “Ik had een dienstverlenend bedrijf maar werd telkens weggejaagd. Ik was het zat en ging naar de hoofdhavenmeester en zei hem dat ik zo genoodzaakt was om uit te scheiden. Uiteindelijk mocht ik er voor vast liggen maar moest dan wel de trossen vastzetten als er een boot kwam. Hoe moest ik dat doen als ik uitgevaren en aan het venten was? Terugvaren?” 

Voor de juiste papieren zorgde Siepke door een middenstandsdiploma te halen om de Vivowinkel in de Zuidhoek te kunnen runnen. In de grote kelderruimte onder de winkel was plaats voor de dozen van het Entrepot. In die Entrepotpakketten, die mee naar Duitsland, Belgie enz. genomen werden, zat koffie, jenever, sigaretten, tabak, sterke drank. De klant bestelde zo’n pakket bij de Vivo en dan werd vandaaruit gebeld voor de bestelling bij het Entrepotdepot in de Spoorhaven. Zo’n pakket met goederen mocht vrij van invoerrechten mee over de grens. Ook was er in de winkel plaats voor de erbij bestelde boodschappen die daar klaargezet werden. Met de hulp van haar ouders, die in de eerste weken met hen in de tweekamerwoning achter de zaak woonden, runde ze haar gezin en de winkel. Eigen woningen, aan de overkant, waren al in het vooruitzicht voor zowel de familie Rokus als voor de schoonouders.

Op pad 

Henk was in het begin met de bakfiets op pad en kon zo een tijdlang de boodschappen brengen en voor geld zorgen. Soms moest je iets zwaars op het laatste schip aan de steiger brengen, moest je al die schepen over. Tot 1969, tot aan zijn pensionering, voer schoonvader de JAN en bezorgde Rokus dus vanuit de bakfiets. Daarna stapte Henk over op de boot. Ondertussen had Henk Rokus zijn kruideniersdiploma behaald. De politie was namelijk aan boord geweest en omdat hij niet de juiste papieren had lag de JAN zes weken aan de ketting. Het werd allemaal wat makkelijker toen er een rijbewijs was behaald en er ook met de auto bevoorraad kon worden. Siepke en haar vader brachten dan de bestellingen naar de binnenvaartschepen die aan de wal lagen. Varen werd gaandeweg lastiger: de JAN was al oud en er moest veel aan gerepareerd worden. Tot deze tijd hielp zijn schoonvader mee, daarna deden Siepke en Henk alles samen.

Tijd voor een nieuwe boot 

Een collega parlevinker had een schottelboot te koop. Deze liet een nieuwe schottelboot bouwen op de scheepswerf Schottel in Oberspay, Duitsland. Henk en Siepke zijn nog naar de tewaterlating daarvan gaan kijken. De oude schottelboot stond te koop en werd in 1974 door Henk gekocht. Schottelboten vallen op vanwege snelheid en wendbaarheid. Henk vertelt: “Het was wel anders varen, je moest er wel even mee leren omgaan”. Deze wendbaarheid komt doordat een schottelboot bestuurd wordt met een roerpropeller en deze kan helemaal om zijn as draaien. De JOHANNES had in Duitsland al dienst gedaan als bevoorradingsschip, zodat er niet veel aan veranderd hoefde te worden. Met de nieuwe naam VERONICA vond de boot zijn ligplaats in Nederland bij Pier 2. In die tijd dreigde juist het radiozendschip VERONICA te worden gestopt en als eerbetoon kozen ze dan ook voor die naam.

Naast de verkoop van levensmiddelen had Henk ook weleens een ander vrachtje. Ouders belden naar Siepke of Henk even schoolkinderen wilde overvaren, wel oppassen dat er niemand overboord viel…  Of vrouwen wilden naar de wal, dan bracht Henk ze. Of er was een zieke die plotseling naar de dokter moest. Voor dat soort hulp stond Henk gewoon klaar. Inmiddels waren ze gestopt met de Vivowinkel.

Aan het venten 

Met zijn okergele schottelboot trok Henk veel bekijks. Het was de eerste van die soort in de Waalhaven! De politie, de havenmeester… allemaal kwamen ze kijken naar die nieuwe boot. Niet veel later voer daar zowel de politie als de havenmeester ook met een schottelboot. Deze type boten waren vaak in gebruik bij de politie.

Met de marifoon riep hij om: ”VERONICA proviandboot, vers brood, melk, kaas en eieren”. Zo voer hij door de havens naar de Botlek; de boot kon zo’n 19 km per uur. Daarbij verkocht hij wat kleding, radiootjes, klein spul. Om naast de, vaak vaste, klantenkring in de binnenvaart ook de zeeboten te kunnen bedienen werd er een extra trap bovenop de boot gemaakt. Daardoor konden zeelui er makkelijk op- en afstappen. Met een Olivetti kasregister typte Henk alle bedragen in. “Je kon naast het bedrag niet zien om welk product het ging. Een heel andere tijd dan nu met die kassa’s. De klant stond naast het afrekenen en keek mee; het leverde nooit problemen op”.

De bevoorrading aan de kaaimuur bij pier 2 werd gedaan door Alhamo, de bevoorrader van de Vivowinkels. Maar apart werd Coca-Cola geleverd en ook kratten bier werden aan Pier 2 bezorgd, dat waren flinke voorraden. Het waren lange dagen. ’s Ochtends vroeg voorbereiden, met het opschrijfboek de steigers langs, bezorgen. Om half acht ging hij varen, daarvoor al moest de voorraad aangevuld worden met verse producten. Henk was niet voor 7 uur ’s avonds thuis, soms werd het veel later. Ook op zaterdag werd er gewerkt: na 3 uur was het vooral tijd om schoon te maken. Ach iedereen werkte in die tijd knoer- en knoerhard.

Concurrentie 

Er was niet veel concurrentie. Er was wel een andere parlevinker, maar dat was geen probleem. Met plezier wordt een herinnering opgehaald: met een collega had hij een mooie partij wasmiddel met gratis teiltje erbij op de kop getikt. Ze gingen beiden op pad om te verkopen. Henk gooide bij de steigers van de Waalhaven zijn auto open en de hele lading teiltjes kletterde op straat. Dat was een herrie! Binnen geen tijd was hij los, iedereen kwam erop af. Zijn werkdag was die dag kort. De VERONICA was toe aan onderhoud en lag op de werf van scheepsreparatiebedrijf en machinefabriek Van Brink op pier 8 in Rotterdam.

Veranderingen op komst 

In de jaren tachtig zagen Henk Rokus en Siepke zich helaas gedwongen te stoppen met het werk. Na 22 jaar als parlevinker te hebben gewerkt was het moeilijk het hoofd financieel boven water te houden. Soms moesten schippers lang wachten op een reis; de vrouwen aan boord hadden vaak een auto tot hun beschikking en gingen zelf hun boodschappen doen. Zowel Henk als Siepke vonden ander werk. Voor hem betekende dat het afscheid van het varende leven.

Een tijd nog heeft de VERONICA aan de steiger gelegen en is uiteindelijk in 1986 verkocht aan Van Dijk, een parlevinker in Amsterdam. Zijn kennis van de scheepvaart gebruikte Rokus later voor een hobby waar het Binnenvaartmuseum in Dordrecht, en ook bezoekers in andere musea in Nederland plezier aan kunnen beleven. Het Binnenvaartmuseum in Dordrecht toont zijn modelschepen van rederij Damco. Ook kreeg hij het verzoek om parlevinkers te maken.