Huize Agthoven in Leiderdorp

Vanaf de 14de eeuw was het aan de Oude Rijn gelegen Agthoven leengoed van de Domproosdij te Utrecht, omschreven als ‘die hoffstede tot achthoeven’ met 32 morgen land. Families als Van der Does, Matenesse en Van Assendelft, bezitters van het nabijgelegen Ter Does, hielden het in leen. In de 17de en 18de eeuw werd de agrarische functie van de hofstede uitgebreid met een steenbakkerij en een kalkbranderij. Pieter Lelyveld III bracht het bedrijf tot grote bloei. Rond 1745 werd Agthoven verbouwd tot buitenplaats met formele tuinaanleg, vijver en koepel, naar ontwerp van tuinarchitect Witboom. De agrarische functie bleef gehandhaafd.

Een landkaart uit 1746 toont een L-vormige plattegrond: het herenhuis met daarachter de boerderij. Burgemeester P.F. Hubrecht liet het herenhuis in 1845 met een verdieping verhogen. In 1880 leidde hoge beheerskosten echter alweer tot sloop. Slechts de opkamer met onderliggende kelder, uitgevoerd met een 15de-eeuws gewelf, bleven gespaard. Tussen 1980 en 1990 is dit paviljoenachtige restant gerestaureerd door de huidige eigenaar, die in de boerderij een dierenverzorgingscentrum vestigde. Het terrein kreeg een nieuw toegangshek naar 19de-eeuws voorbeeld.