Boscomplex de Voorde in Rijswijk

Het huidige boscomplex De Voorde bestaat uit de voormalige buitenplaatsen Overvoorde, Steenvoorde en De Voorde. De naam Steenvoorde kwam al in de Middeleeuwen voor, maar had betrekking op het terrein ten oosten van het voormalige Outshoorn waarop één van de kastelen van Rijswijk stond. Vermoedelijk is de naam afgeleid van een doorwaadbare plaats die hier heeft gelegen.

Geschiedenis

De oudste vermelding dateert uit 1260 toen Gerard van Leyden het kasteel kocht. Dit is verwoest omstreeks 1350, maar later weer opgebouwd. Dit tweede kasteel is vermoedelijk tussen 1560 en 1580 afgebroken en er is een boerderij met bijgebouwen voor in de plaats gekomen. In 1778 kocht Jacob van Vredenburg, eigenaar van Overvoorde, Steenvoorde en Oudshoorn. De boerderij Steenvoorde is na verloop van tijd afgebroken. Aan de zuidzijde van de huidige Van Vredenburchweg werd in de 17de eeuw een nieuwe buitenplaats gesticht, die ook de naam Steenvoorde kreeg. De kaart van Cruquius uit 1712 laat op deze plaats vooral houtplantages en boomgaarden zien. Van een tuinaanleg is geen sprake. Onbekend is wanneer hier een herenhuis is gebouwd. Deze buitenplaats werd in 1802 eveneens door Jacob van Vredenburch aangekocht. Het huis op het nieuwe Steenvoorde werd in 1887 na jarenlange leegstand gesloopt.

Overvoorde wordt al genoemd in 1318. Daarna duurt het tot 1559 als er weer melding van wordt gemaakt, nu in een koopakte. Het is Ewout van der Dussen die op Overvoorde in 1623 een geheel nieuw herenhuis laat bouwen, waarschijnlijk omgeven door een gracht. In 1639 wordt op een kaart wel het huis aangeduid, maar nog niet de buitenplaats. In 1712 staan op de kaart van Cruquius een herenhuis met voortuin, aan vier zijden omgeven door een gracht, met opzij van het huis een sterrenbos en daarachter boomgaarden. Achter het huis bevond zich een boerderij met hooibergen. De kleinzoon van Ewout van der Dussen laat in 1720 zowel aan het huis als de tuin wijzigingen aanbrengen. Bij de bruggen over de gracht worden fraaie nieuwe toegangshekken en hoekpijlers met versierde wapenschilden geplaatst. Aan de achterkant van het huis worden twee vleugels aangebouwd, die in 1812 weer zijn gesloopt.

Jacob van der Dussen erft in 1745 Overvoorde van zijn moeder en laat eveneens ingrijpende veranderingen uitvoeren zoals de sloop van de boerderij achter het huis en vernieuwing van de voor- en achtergevel. Ook kwam er voor het huis een natuurstenen trap met ijzeren leuning. De boerderij werd op grotere afstand van het huis weer opgebouwd.

Door vererving kwam Overvoorde in 1777 bezit van Jacob van Vredenburch (1744 – 1814). Het huis op Overvoorde is omstreeks 1833 door de toenmalige eigenaar, Johan Willem van Vredenburch (overleden 1849), ingrijpend gerenoveerd. Het kreeg er een verdieping bij waardoor het huis zijn huidige aanzien kreeg. Tot 1931 is Overvoorde door leden van de familie Van Vredenburch bewoond. Na verkoop in dat jaar is het tot 1998 als overheidsgebouw en conferentieoord in gebruik geweest. Van het oorspronkelijke interieur is niets bewaard gebleven. Na jaren van leegstand is het huis weer in particuliere handen gekomen en in 2010 volledig gerestaureerd ten behoeve van woondoeleinden, waarvoor de eigenaren de Monumentenprijs 2010 van de gemeente Rijswijk hebben ontvangen.

In 1800 kocht Van Vredenburch ook het grondgebied ten zuiden van Overvoorde, waar hij het huis De Voorde liet bouwen. De Voorde is één van de jongste buitenplaatsen van Rijswijk. Het huis dat in zijn oorspronkelijke vorm bewaard is gebleven werd in 1880 gebouwd. Het is een sober symmetrisch bakstenen gebouw met twee verdiepingen en een zolder. De enige decoratie is een viertal dennenappels op de hoeken van het dak. Halverwege de toegangsweg is in 1806 een tuinmanswoning gebouwd, die ook grotendeels bewaard is gebleven. Koetshuis en paardenstal op De Voorde zijn begin 21ste eeuw gesloopt.

Jacob van Vredenburch heeft de aanzet gegeven voor de aanleg van de parken in landschappelijke stijl. Dit is door zijn zoon Johan Willem en kleinzoon Johan Frederik voltooid. De indrukwekkende beukenlanen op De Voorde en tot slingerende vijvers vergraven grachten op de voormalige landgoederen zijn nog resterende kenmerken. In 1931 kocht de gemeente Den Haag Overvoorde, Steenvoorde en De Voorde. Het groen is openbaar park.