Fort Wierickerschans

In de zeventiende eeuw werd Fort Wierickerschans gebouwd als onderdeel van de Hollandse Waterlinie, maar halverwege de achttiende eeuw werd het een opslagplaats voor buskruit. De voorraad werd bewaakt door invalide soldaten, die zich echter liever bezighielden met het smokkelen van goederen tussen Holland en Utrecht... en tijdens de Eerste Wereldoorlog zaten er Britse en Duitse officieren opgesloten. Kortom, Wierickerschans is een fort vol verhalen.

Het fort ligt te midden van het oude, voor dit gebied zo kenmerkende copenlandschap waarvan de ontwikkeling zo’n 1000 jaar geleden begon. Nog eerder, een kleine 2000 jaar geleden, lag de plek van het fort aan de noordgrens (of limes) van het grote Romeinse Rijk.

Net als de Romeinse forten die ooit in deze omgeving stonden werd de Wierickerschans in 1673 gebouwd als verdedigingswerk, nadat Holland in het Rampjaar 1672 aangevallen door de Fransen, de Engelsen en de Bisdommen Münster en Keulen. Het nieuwe Fort was een belangrijke versteviging van de Oude Hollandse Waterlinie, die van Holland een vrijwel onneembaar gebied maakte.

Niet langer een verdedigingswerk

Nadat het fort zijn verdedigingsfunctie verloor werd er in 1747 een kruithuis gebouwd, dat er nog steeds staat. Later, in 1825 werd het fort officieel als ‘Hoofddepot van ’s Rijks Buskruit’ aangewezen. En nog weer later werd het een opslagplaats voor munitie en andere militair materieel.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleven er geïnterneerden en revolutionairen uit verschillende landen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het fort in gebruik door de Duitse marine en vlak na de oorlog zaten er korte tijd plaatselijke NSB-ers gevangen.

Lange tijd was het fort een geheimzinnige plek in het landschap waar pottenkijkers niet welkom waren. Dat veranderde in 1998 toen de in bouwvallige staat verkerende Wierickerschans door het Ministerie van Defensie aan Staatsbosbeheer werd overgedragen.

Trekpleister

Sindsdien wordt er door verschillende partijen, waaronder de provincie Zuid-Holland, aan gewerkt om het fort een cultuurhistorische en recreatieve functie te geven.

In 2007 resulteerde dit in een publiekprivate samenwerking waarbij de verantwoordelijkheid voor de restauratie, de ontwikkeling en het beheer van het Fort bij de Stichting Fort Wierickerschans Groep is gelegd.

Inmiddels is de restauratie in volle gang. Op termijn zal Fort Wierickerschans gaan fungeren als publiekscentrum van het Groene Hart. Als onderdeel van zowel de cultuurhistorische- als de ecologische hoofdstructuur is het fort een knooppunt in zowel het landschap als de geschiedenis.