Nigrum Pullum in Zwammerdam

Bij Zwammerdam lag het Romeinse fort Nigrum Pullum en hier zijn ook de beroemde ‘schepen van Zwammerdam’ gevonden. Nu is zorginstelling Ipse de Bruggen er gevestigd. In grand café De Haven kun je in Romeinse sferen zeven dagen per week terecht voor een kopje koffie of thee met wat lekkers of een lunch. Er zijn archeologische vondsten te zien en je leert er alles over Nigrum Pullum. Het café wordt gerund door cliënten van Ipse de Bruggen. Het landgoed is openbaar toegankelijk en in het park kun je ook nog de plek bekijken waar diverse sporen van het fort zijn aangetroffen.

Ga mee op tijdreis in de online TimeTravel app

Hoe heeft het er vroeger uit gezien? Nigrum Pullum kun je op een realistische manier beleven op je mobiel, ipad of laptop/computer. Zorg ervoor dat je scherm gekanteld is op mobiel of ipad en ga mee terug de tijd in. Wil je het liever op een groter scherm zien? Op je computer of laptop kun je de details nog beter zien.

Opgravingen

Bij opgravingen in de periode 1968-1971 kwamen muurresten van een stenen fort uit de 2de en 3de eeuw aan het licht. Onder de steenresten zijn ook sporen van houten voorlopers uit de 1ste eeuw na Chr. gevonden.

De eerste bouwwerkzaamheden door het Romeinse leger stammen uit de jaren 45-50 na Chr. Hoe groot dit eerste bouwwerk is geweest, is niet bekend. Nadat het castellum in de Bataafse Opstand van 69/70 werd verwoest, is een nieuw houten fort gebouwd,. Daarvan weten we meer omdat er meer is overgebleven. Behalve een houten wal met torens en drie poortgebouwen, zijn ook sporen van binnenbebouwing ontdekt.

Drie grachten

Het geheel was door drie grachten omringd en had een omtrek van 139 x 84 m. Zo’n 100 jaar later is over de resten van dit houten fort een nieuw fort gebouwd, omringd door twee of drie grachten. Het was iets groter, 142 x 89 m. De muur was nu van tufsteen met vier stenen poorten en een stenen hoofdkwartier, de principia. Duidelijke sporen van hoektorens en tussentorens zijn niet gevonden, maar die waren vaak minder diep gefundeerd dan de muur en de poorten.

Het gebied was al voor een deel afgegraven, voordat de opgravingen plaatsvonden. De andere gebouwen zijn waarschijnlijk in hout gebouwd, maar ook daarvan is nauwelijks iets overgebleven. Rond het einde van de 3de eeuw is het fort buiten gebruik geraakt. Dat weten we door het ontbreken van vondsten na die tijd. In de ‘achtertuin’ van zorginstelling Ipse de Bruggen in Zwammerdam zijn funderingen van de stenen achterpoort, een stuk van de muur en van het bijbehorende hoofdkwartier (principia) in het landschap zichtbaar gemaakt.

Bezoek het café

Er is ook een kleine winkel waar je onder meer Limesbier, Limeskoekjes en vogelhuisjes in de vorm van Romeinse wachttorens – gemaakt door cliënten van Ipse de Bruggen - kunt kopen. Grand café De Haven ligt aan de Spoorlaan 19 in Zwammerdam en is open van maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 16.00 uur, op zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur en op zondag van 10.00 tot 16.00. Meer informatie vind je op de website van Ipse De Bruggen. 

Met dank aan

Julia Chorus heeft de productie inhoudelijk begeleid, met medewerking van Tom Hazenberg en Rozemarijn Buitenhuis (Hazenberg Archeologie), Marteen de Weerd, Miko Kriek (3D-modellen Zwammerdam schepen) en Olav Reijers (projectleider).

TimeTravel Zwammerdam is mede mogelijk gemaakt dankzij The Missing Link, Erfgoedhuis Zuid-Holland, provincie Zuid-Holland en de gemeente Alphen aan den Rijn, in het kader van het programma Erfgoedlijn Limes.