Naar overzicht

Geschiedenis van de cartografie in Nederland en Zuid-Holland

Over de geschiedenis van de cartografie in Nederland en Zuid-Holland en de bijzondere kaarten uit de collectie Hingman van het Nationaal Archief. 

Kaarten: doel en soort

De cartografie in Nederland kent een lange geschiedenis. Kaarten zijn eeuwenlang om uiteenlopende redenen vervaardigd. Zo werden er kaarten gemaakt voor militaire doeleinden, om als wandversiering te dienen, of om te kunnen bepalen wie de eigenaar van een bepaald stuk grond was. Ook werden kaarten ontwikkeld vanuit stedenbouwkundige motieven, bijvoorbeeld een stadsuitbreiding. Dit konden stadsplattegronden of stadsaanzichten zijn, maar ook polderkaarten, gewestkaarten, landkaarten of perceelkaarten. Onderstaande stadsplattegrond van Dordrecht is in opdracht van Filips II van Spanje gemaakt met een militair doel: de verdediging van de stad.

Kaart van Dordrecht

Vervaardiging van kaarten

Tot 1540 werden kaarten veelal vervaardigd door schilders en was er geen sprake van een meetbare schaal of nauwkeurige verhoudingen. Door verbetering van de meetinstrumenten en reproductietechnieken halverwege de zestiende eeuw werden kaarten echter een stuk nauwkeuriger. Een meettechniek die gebruikt werd in de zestiende en zeventiende eeuw was de zogenoemde driehoeksmeting die uitgevoerd werd met speciale instumenten zoals bijvoorbeeld de boussole, een kompas met een graden-indeling.

Kaart van Gorinchem en omgeving

De Hingmancollectie van het Nationaal Archief

Het Nationaal Archief beheert de Hingmancollectie, een omvangrijke en belangrijke kaartcollectie van ca. 600 afbeeldingen. De collectie draagt de naam van de samensteller ervan, de Zuid-Hollandse archiefinspecteur J.H. Hingman (1834-1897) en bevat bijzonder kaartmateriaal van Zuid-Hollandse steden, dorpen en gebieden. De kaarten in de collectie zijn voornamelijk voor administratieve doeleinden vervaardigd en variëren van plattegronden van steden als Gouda, Leiden en Rotterdam tot kaarten van de Nieuwkoopse Plassen en Fort Wierickerschans. De collectie is in 2007 - ter gelegenheid van de lancering van deze website - gedigitaliseerd en is toegevoegd aan de beeldbank van het Nationaal Archief.

Voor meer kaarten bekijk je het thema over historische kaarten.

0 reacties

Plaats een reactie

Verzenden

Heb jij een verhaal over de Zuid-Hollandse geschiedenis?

Welk verhaal mag volgens jou niet ontbreken op deze website? Deel je verhaal of tip met de redactie! Lees de voorwaarden en tips voor het schrijven van een verhaal.

Ontvang de laatste verhalen in je mailbox

Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe publicaties? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief!

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.