Sleuteldorpen op Flakkee

Drie zaken kenmerken de vorm van de dorpen:

1. In elk dorp werd eerst een kerk gebouwd, met daaromheen een gracht, de ‘kerkring’. Op deze foto zien we Ooltgensplaat. Hoewel de gracht in de 20e eeuw is gedempt, is de cirkelvorm nog goed te zien. De gracht had geen specifieke functie, waarschijnlijk waren de bedenkers het zo gewend. In die tijd waren er in Zeeland veel dorpen die waren ontstaan rondom een middeleeuwse burcht met slotgracht.

2. Verder heeft elk dorp een Voorstraat, die altijd vanuit de kerkring naar de zeedijk loopt. De Voorstraat was de hoofdstraat van het dorp en werd aangelegd op een hoger gelegen gedeelte, vaak een oude kreekrug. Hier werden de eerste huizen gebouwd. De andere straten volgden pas later en liggen soms wel een meter lager.

3. Er is nog een derde kenmerk: de haven, van oudsher de verbinding met de buitenwereld. Vanwege de vorm worden dit soort dorpen ook wel ‘sleuteldorpen’ genoemd. De sleutel bestaat uit 1. het rondje van de kerkring, 2. de Voorstraat als steel en 3. de haven als ‘baard’, waarmee je de sleutel in het sleutelgat steekt.

Naast Ooltgensplaat, zijn ook Middelharnis, Sommelsdijk, Dirksland, Nieuwe-Tonge en Oude-Tonge sleuteldorpen.

Dit artikel is ontstaan in samenwerking met stichting Het Zuid-Hollands Landschap