Hoeken en Kabeljauwen strijden om de macht

Het conflict

Het conflict begon als een strijd om de hoogste macht in het graafschap. Die was na het overlijden van Willem IV niet duidelijk geregeld. Willem werd opgevolgd door zijn zus, Margaretha van Beieren, maar ook haar zoon, Willem V, kreeg bestuurlijke macht. Dit leidde tot spanningen en mondde in 1349 uit in een oorlog tussen beiden. De aanhangers van Willem V werden Kabeljauwen genoemd, waarschijnlijk omdat in het Beierse familiewapen blauwe ruiten zaten, die deden denken aan schubben van een vis. Margaretha’s aanhangers werden vervolgens Hoeken genoemd, omdat men met een ‘hoek’ (haak) een kabeljauw ving.

Edelen en steden

Al snel mengden ook steden en edelen zich in het conflict. Hoewel de strijd in naam ging om de bestuurlijke macht in Holland, waren zij eigenlijk meer uit op eigengewin. Aangezien iedere stad andere handelsrechten had, zoals in bier of textiel (‘laken’), waren steden uit op het overnemen van handelsrechten van andere steden. Edelen probeerden hun eigen macht en invloed te vergroten. Het was dus geen strijd om principes en het gebeurde geregeld dat steden en edelen van de ene partij naar de andere overliepen.

De strijd escaleert

In 1417 veranderde de oorlog in een strijd om de rechten van Jacoba van Beieren op de opvolging. De Hoeken kozen partij voor Jacoba, terwijl de Kabeljauwen de aanspraak van haar oom Jan van Beieren op de macht verdedigden. De oorlog, die tot dan toe werd gekenmerkt door losse campagnes en relatief korte gevechten, werd heviger en de gewone bevolking raakte erbij betrokken. Steden als Leiden en Rotterdam werden wekenlang belegerd, waardoor de stedelingen uitgehongerd werden. Vanaf 1425, met het aantreden van Filips van Bourgondië, escaleerde de strijd verder, doordat ook steden uit het noorden van Holland erbij betrokken raakten. Na enkele bloedige gevechten en opstanden, werd de strijd in 1489 voorgoed beslist in het voordeel van de Kabeljauwen.